Porosty (lub inaczej grzyby zlichenizowane) to organizmy zbudowane z grzybów i glonów żyjących w symbiozie (współżyjących), które razem tworzą jedno „ciało” tzw. plechę. W tym niezwykłym związku grzyby dostarczają glonom schronienia, wody i soli mineralnych, a glony grzybom składniki odżywcze.

Porosty spotkamy praktycznie wszędzie: na korze drzew, gałęziach, murach, murszejących pniakach czy na ziemi, ale też na metalu czy szkle. Różnią się między sobą swoją strukturą: od płaskiej skorupiastej, poprzez łuseczkowatą, listkowatą, krzaczkowatą po nitkowatą i wielopostaciową.

Co ciekawe! - zauważono, że istnieje bezpośredni związek między strukturą porostów, a ich wrażliwością na zanieczyszczenia powietrza, tzn. im bardziej złożona struktura porostu, tym większa jest jego wrażliwość na zanieczyszczenia. Obserwując zatem porosty w naszym najbliższym otoczeniu, możemy szybko stwierdzić czy powietrze, którym oddychamy jest zanieczyszczone dwutlenkiem siarki i związkami azotu, czy też nie. Wysokie stężenie zanieczyszczeń (głównie SO2) powoduje bowiem zanik zielonego barwnika – chlorofilu i tym samym glony w porostach nie mogą produkować materii organicznej (zostaje zahamowana fotosynteza) i zamierają. I to właśnie ze względu na swoją dużą wrażliwość na zanieczyszczenia powietrza porosty uznano za tzw. bioindykatory czystości powietrza (organizmy wskaźnikowe) i utworzono dobrze już znaną skalę porostową, która obejmuje 7 klas zanieczyszczenia powietrza. Skala została opracowana przez Davida Hawkswotha i Francisa Rose'a w 1970 r., a w 1990 r. została zaadaptowana do polskich warunków przez Józefa Kiszkę i zmodernizowana przez Urszulę Bielczyk w 2001 r.

Posługując się skalą i identyfikując typy plechy porostów rosnących na korze drzew, możemy ocenić poziom zanieczyszczenia powietrza na danym terenie. I odpowiednio - I strefa to tzw. bezwzględna pustynia bezporostowa – obszar o wysokim skażeniu powietrza, na którym nie występują praktycznie żadne porosty, a strefa VII – to tzw. typowa strefa normalnej wegetacji – obszar o bardzo czystym powietrzu, gdzie spotkamy porosty o bardzo złożonej strukturze.

Opierając się o powyższą wiedzę, leśnicy z Nadleśnictwa Nurzec w dniu 5 marca br. wspólnie z młodzieżą z Liceum Ogólnokształcącego im. KEN w Siemiatyczach w ramach realizacji projektu ekologicznego „Czyste Powietrze LoKen – jesteśmy na TAK” określali jakość powietrza jakim oddychają. W trakcie zajęć terenowych wspólnie szukali i następnie rozpoznawali znalezione porosty. Młodzieży udało się odnaleźć wiele gatunków, w tym bardzo liczne osobniki płucnika modrego, który świadczy o tym, że tamtejszy obszar znajduje się w co najmniej VI strefie wg. skali porostowej, tj. w strefie o nieznacznie zanieczyszczonym powietrzu.