Wydawca treści
Puszcza Knyszyńska
Puszcza Knyszyńska to wspaniałe i rozległe lasy sosnowo-świerkowe o wyjątkowym mikroklimacie. Dzisiejsza Puszcza Knyszyńska to pozostałość rozległych puszcz oddzielających niegdyś Koronę Polską od Wielkiego Księstwa Litewskiego. Nie jest co prawda tak rozpoznawalna w świecie jak Puszcza Białowieska, ani tak popularna jak Augustowska, ale z pewnością warta odwiedzenia.
Na tle większości polskich lasów wyróżnia się ona nieprzerwanym trwaniem w tym samym miejscu od tysięcy lat. Tutejsze drzewa są potomkami drzew które przed tysiącleciami, po ustąpieniu lodowca, skolonizowały te ziemie. Dzięki temu, mając tak wiele czasu, natura wyselekcjonowała drzewa najlepiej przystosowane do lokalnych warunków.
Na terenie Nadleśnictwa Dojlidy, wartym zobaczenia jest rozdwojony świerk w leśnictwie Antoniuk (oddział 120b, przy ścieżce przyrodniczej „Las Antoniukwoski”). Jego wiek to około 153 lata, a wysokość 35 metrów. Świerk wyróżnia się spośród drzew wielkością i rozdwojonym pniem z dwoma równie cennymi wierzchołkami. Prawdopodobnie w trakcie wzrostu, wierzchołek pędu głównego został zjedzony przez zwierzynę bądź złamany. Rolę pączka szczytowego w tym przypadku przejęły dwa pączki boczne. To właśnie z nich wyrosły 2 okazałe pnie drzewa.
Na terenie Leśnictwa Antoniuk w oddziale 120h, znajduje się również około 145 letni świerk o wysokości 21 m i pierścienicy 74 cm. Świerk wyróżnia się spośród drzew wielkością i nietypową koroną. Nie został on wycięty, gdyż wisi na nim kapliczka na której widnieje data 5.V.1951 rok. Jest to niepisane prawo, które chroni „święte” drzewa przed wycinką, pozostawiając je w środowisku do późnej starości i rozkładu.
Ciekawą historię skrywa w sobie sosna zwyczajna rosnąca w oddziale 138x w Leśnictwie Katrynka. Ma około 200 lat. Jej wysokość to 25 m a pierścienica 87 cm. Legenda głosi, iż w czasach powojennych, sosna ta mocno chyliła się w kierunku znajdujących się tuż obok zabudowań. Ówczesny Leśniczy Stanisław Wojciechowski powiesił na niej kapliczkę, od tego momentu korona drzewa przechyliła się w przeciwną stronę, nie stwarzając już zagrożenia dla sąsiadującego domostwa.
Na terenie Nadleśnictwa Supraśl (oddział 188d), przy zakręcie drogi Supraśl – Surażkowo, rośnie wysoki na 30 metrów i szeroki na 376 cm dąb szypułkowy, z którym związana jest pewna historia, którą w latach 70 – tych XX wieku spisał miłośnik historii i Puszczy Knyszyńskiej Wojciech Załęski.
"Dziadek dostal astudy. Tako wysypke na rencach. Powieźli jego do Wierzchlesia, do Agaty. To była babka co odczyniala rozmaite skorne choroby. A po drodze na krzyżówce stary taki, Bog wiedzieć ile jemu lat, dab stoi i chroscik na nim. Jado. Dojezdzajo do deba, a tam pelno wojska, kozaki na koniach… i nie dajo przejechać. Pod debem stoi fura i na niej trzy ludzi razem związane. Zolnierz zalozyl im jedna petle na szyje i pognal koni." (relacja spisana w latach 70 – tych XX wieku przez Wojciecha Załęskiego.
Większość powstańców walczących w Puszczy Knyszyńskiej wywodziło się z tych stron – z obszaru białostocczyzny. Nie przetrwaliby w lesie gdyby nie pomoc tutejszych mieszkańców. Dzielili się żywnością, której sami zbyt wiele nie mieli, ciepła odzieżą, służyli za przewodników, uprzedzali o pojawieniu się wojsk rosyjskich, dawali nocleg w mroźne noce, a wreszcie przyjmowali, ukrywali i leczyli rannych. Tymi, na których pomoc powstańcy mogli najbardziej liczyć, byli mieszkańcy szlacheckich dworów często same niezamożne, dzieliły się tym czym miały. Doskonale wiedzieli o tym Rosjanie i to właśnie dwory i osady szlacheckie były głównym miejscem rewizji i poszukiwań „buntowników”.
Przechodząc na obszar Nadleśnictwa Żednia zapraszamy do zapoznania się z dębem szypułkowym w Leśnictwie Folwarki w oddz. 198 a (18 letni młodnik). Jest to teren wsi Żywkowo. Według poprzedniego operatu osiągnięty wiek szacuje się na ok. 99 lat, wysokość około 30 metrów, obwód pnia na wys. 1,3 m wynosi 3,72 m. W tym miejscu, gdzie rośnie dąb wcześniej była osada – gospodarstwo, którego ślady widoczne są do dziś. Właścicieli i potomków we wsi już nie ma. Przed powstaniem gospodarstwa nie wiadomo czy wcześniej teren był zalesiony. Z przekazów ustnych mieszkańców ukrywali się tam długi czas powstańcy styczniowi, którzy walczyli w tych okolicach - nazwa tego miejsca to „Lachowizna”. Według niektórych ludzi w tym miejscu straszyło i nazywali te miejsce „Lichowizną”.
Z kolei w leśnictwie Kazimierzowo w oddz. 102 a wartymi obejrzenia są dwie sosny zwyczajne w wieku powyżej 270 lat, o obwodzie 365 i 295 cm oraz wysokości odpowiednio 35 i 30 m. W 2012 r. pozyskano z nich materiał rozmnożeniowy w formie zrzazów w ramach „Programu zakładania i prowadzenia Archiwum klonów drzew leśnych Polski północno-wschodniej”. Z przekazów leśniczych i miejscowej ludności sosny rosną tam od niepamiętnych czasów.
W okolicy Puszczy Knyszyńskiej, na terenie Nadleśnictwa Knyszyn leśnicy zapraszają do obejrzenia następujących drzew.
Sosna zwyczajna w wieku ok. 230 lat, pierśnica 306, wysokość 27m, dziupla na 8 metrze. Leśnictwo Nowiny Odział 41c-00.
Dąb szypułkowy w wieku ok. 200 lat, pierśnica 305, wysokość 25m. Leśnictwo Nowiny Oddział 40 a 00.
Sosna zwyczajna w wieku ok. 200 lat, pierśnica 352, wysokość 35 m. Leśnictwo Przewalanka Odział 11 h. Dojazd skręcając w prawo z drogi krajowej nr 8 Białystok – Augustów do Leśnictwa Przewalanka, jadąc cały czas prosto odcinek około 2,5 km po prawej stronie tuż przy drodze żwirowej ujrzymy – Pomnik Przyrody Sosnę zwyczajną.